Πρωταπριλιά του 1932: Ο κόσμος πείστηκε ότι βρέθηκε το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς

Την 1^η Απριλίου του 1932 η εφημερίδα ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ έπαιξε λίγο με το συναίσθημα των αναγνωστών της, παρουσιάζοντας αποκαλυπτικό ρεπορτάζ (με φωτογραφία μάλιστα) ότι βρέθηκε το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Θεάς Αθηνάς!

Βρέθηκε!!! Βρέθηκε!!!

Υπέροχη είδηση. Οι Αθηναίοι διάβασαν με μεγάλη προσοχή και υπερηφάνεια ότι στο χώρο των ανασκαφών βρέθηκε το μνημείο αμύθητης ιστορικής και πραγματικής αξίας. Το οποίο ήταν γνωστό σε όλους μας από την ιστορία κι αποτελούσε καημό που δεν είχε βρεθεί ποτέ.

Μάλιστα αναφέρεται και το πώς «βρέθηκε»

Περί ώραν 11^ην περίπου πρωινήν η σκαπάνη του εργάτου Δημητριάδη προσέκρουσε εις σκληρόν αντικείμενον το οποίο υπετέθη αρχικώς ότι ήτο λίθος θεμελίων αρχαίου ναού, μετ’ ολίγον πόμως απεδεικνύετο ότι επρόκειτο περί χειρός αγάλματος. Ο επι κεφαλής του συνεργείου, όταν τούτο εβεβαιώθη, ειδοποίησεν αμέσως τον Αμερικανό αρχαιολόγο κ.Καπς, συμφώνως προς τας διαταγάς τας οποίας είχε λάβει και ούτος προσήλθεν εντός ολίγου εις τον τόπον των ανασκαφών. Υπό τας οδηγίας του δε και την άμεσον επίβλεψίν του, μετά πάροδον δύο ολόκληρων ωρών, απεκαλύφθη το άγαλμα αφαιρεθέντων των χωμάτων τα οποία το εκάλυπτον

Γίνεται ολόκληρη ανάλυση ότι «εστήθη προσωρινώς δια να καθαρισθή» και ταυτόχρονα το ρεπορτάζ καλούσε και τον κόσμον: «Θα επιτραπή σήμερον η είσοδος εις τον χώρον των ανασκαφών»!

Την επόμενη μέρα, το ρεπορτάζ της ίδιας εφημερίδας ήταν αποκαλυπτικό:

Με τις υγείες μας και του χρόνου, όσοι την επάθαμε χθες Πρωταπριλιά, αγαπητοί αναγνώσται

Την πατήσατε!!!!

Βεβαίως δεν επρόκειτο παρά για το πρωταπριλιάτικο ψέμα, από το οποίο την πάτησαν αρκετοί κι έτρεξαν στο χώρο των ανασκαφών. Και μάλιστα όπως διαβάζουμε, μερικοί ιδιοκτήτες περιπτέρων στην Πλάκα, για να παρασύρουν περισσότερο κόσμο, είχαν κρεμάσει επιδεικτικά το σχετικό ρεπορτάζ της εφημερίδας ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ!

Ο κόσμος που συγκεντρώθηκε δε θαύμασε, φυσικά, τη μεγάλη ανακάλυψη.

Ποιο ήταν το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Θεάς Αθηνάς

Το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς Παρθένου ήταν γλυπτό έργο τέχνης του Φειδία. Ήταν το πλέον αναγνωρίσιμο λατρευτικό άγαλμα της αρχαίας Αθήνας και ένα από τα μεγαλύτερα κατορθώματα γλύπτη στην αρχαία εποχή.

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Παυσανία η Αθηνά Παρθένος έστεκε όρθια. Είχε ύψος περίπου 12 μέτρα. Τα γυμνά μέρη του σώματος της θεάς ήταν φτιαγμένα από ελεφαντόδοντο, ενώ το ένδυμά της από χρυσό.

Ήταν ντυμένη με μακρύ χιτώνα ως τα πόδια. Φορούσε πέδιλα, τα οποία ήταν διακοσμημένα με ανάγλυφες παραστάσεις που εικόνιζαν τη μάχη των Λαπιθών και των Κενταύρων. Στο κεφάλι φορούσε κράνος διακοσμημένο με σφίγγα και δύο γρύπες. 

Η αιγίδα της ήταν διακοσμημένη με γοργόνειο. Κρατούσε στο ένα χέρι μια φτερωτή Νίκη, και ακουμπούσε το άλλο στην ασπίδα της, κρατώντας δόρυ που ήταν διακοσμημένο με δράκο. Στην ασπίδα υπήρχαν ανάγλυφες παραστάσεις που εικόνιζαν την Αμαζονομαχία στην εξωτερική και τη Γιγαντομαχία στην εσωτερική πλευρά. Στη βάση υπήρχε ανάγλυφο που εικόνιζε τη γέννηση της Πανδώρας.

Το άγαλμα απεικονιζόταν σε νομίσματα, αγάλματα μινιατούρες, αναθηματικά αντικείμενα, και σε αναπαραστάσεις σε εγχάρακτα στολίδια.

Ο Φειδίας συνεργάστηκε στενά με τον Περικλή στη διαμόρφωση του Παρθενώνα. Τα αγάλματα κατασκευάστηκαν από τους μαθητές του, ενώ ο ίδιος κατασκεύασε το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς.

Ο τύρρανος Λάχαρης αφαίρεσε το 296 π.Χ. τα φύλλα χρυσού για να πληρώσει τα στρατεύματα του, και τα αντικατέστησε με φύλλα χαλκού τα οποία καταστράφηκαν από πυρκαγία το 165 π.Χ. προτού όμως αντικατασταθούν ξανά.

Η μεγάλη ποσότητα χρυσού που κατανάλωσε έδωσε αφορμή στους εχθρούς του να τον κατηγορήσουν για κατάχρηση.

Ο Φειδίας απέδειξε την αθωότητά του, επειδή ο Περικλής τον είχε συμβουλέψει να κάνει το χρυσό ένδυμα της Αθηνάς συναρμολογούμενο. Έτσι μπόρεσε να το αποσυναρμολογήσει και να το ζυγίσει.

Το βάρος του χρυσού βρέθηκε ακέραιο. Ο Φειδίας τότε κατηγορήθηκε για αλαζονεία, επειδή είχε απαθανατίσει τον εαυτό του και τον Περικλή δίνοντας τη μορφή τους σε δύο αντίστοιχους χαρακτήρες στην πολεμική σκηνή που διακοσμούσε την ασπίδα της Αθηνάς. Ο Φειδίας συνελήφθη και καταδικάστηκε.

Μια εκδοχή του θανάτου του είναι ότι πέθανε στη φυλακή. Σύμφωνα με μια άλλη εξοστρακίστηκε. Ο Φειδίας κατέφυγε στην Ολυμπία, όπου και κατασκεύασε το περίφημο Άγαλμα του Ολυμπίου Διός, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Δυστυχώς όμως και εδώ τον κυνήγησε η ίδια μοίρα, αφού ξανά κατηγορήθηκε για κατάχρηση και κλοπή χρυσού και φυλακίστηκε ως τον θάνατό του.

Το άγαλμα παρέμεινε στον Παρθενώνα έως τον 5ο αιώνα μ.Χ. όταν και απομακρύνθηκε από τους Ρωμαίους. Μια πηγή αναφέρει πως μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη κατά τον 10ο αιώνα μ.Χ.

Η Βαρβάκειος Αθηνά είναι μια από τις δύο αρχαίες εκδόσεις της Αθηνάς Παρθένου που θεωρούνται ως οι πιο πιστές στο αρχικό σχέδιο. Το άλλο άγαλμα είναι το μη ολοκληρωμένο άγαλμα της Αθηνάς. Αμφότερα βρίσκονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.

Η Βαρβάκειος Αθηνά, ένα Ρωμαϊκό αντίγραφο του 3ου αιώνα μ.Χ. από μάρμαρο που στεγάζεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.

Το ανεκπλήρωτο άγαλμα της Αθηνάς του 2ου προς 3ο αιώνα, επίσης στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Ένα ακόμη αντίγραφο βρίσκεται στο Λούβρο

Άλλο ένα αντίγραφο βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Ρώμης.

Ένα αντίγραφο του 3ου αιώνα π.Χ. βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο της Σερβίας στο Βελιγράδι.

Ένα Ρωμαϊκό μαρμάρινο αντίγραφο μικρών διαστάσεων της ασπίδας του αγάλματος του 3ου αιώνα π.Χ. στη Συλλογή Στράνγκφορντ, που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο