Γιατί το 1839 δεν γιορτάστηκε στην Αθήνα η 25η Μαρτίου; Κι άλλα...

Κι όμως… Είτε το πιστεύετε είτε όχι ο 2ος εορτασμός για την 25η Μαρτίου ως ημέρας Εθνικής Ανεξαρτησίας, δεν έγινε ποτέ!!! Κι ας είχε θεσπιστεί ένα χρόνο νωρίτερα και συγκεκριμένα το 1838. Και μάλιστα δεν έγινε ποτέ εξαιτίας του ανθρώπου που προχώρησε στην καθιέρωσή του: Τον Γραμματέα (υπουργό) Εσωτερικών, Γιώργο Γλαράκη.

Το 1839 η Ελλάδα ήταν ένα «φρέσκο» ανεξάρτητο Κράτος. Είχε κερδίσει επίσημα την ανεξαρτησία του με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, στις 3 Φεβρουαρίου του 1830 και μετά από πολυετείς αγώνες απέναντι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Το 1839, όμως, η επέτειος της ανεξαρτησίας, στις 25 Μαρτίου δεν γιορτάστηκε ποτέ. Και η εφημερίδα «Αθηνά» περιγράφει λεπτομερώς τα πάντα. Με πολλές αιχμές για τον Γλαράκη.

Η… περιπετειώδης 25η Μαρτίου του 1839

«Το έτος αυτό, η ημέρα της 25ης Μαρτίου συνέπεσε με το Μεγάλο Σάββατο. Κι επειδή κατά την ημέρα αυτή κάθε χαρά και ευθυμία, είτε ιδιωτική, είτε εθνική, πρέπει δικαίως να υποχωρεί εις την ανάμνηση των παθών του Σωτήρος, διαδόθηκε ότι η γιορτή της Ανεξαρτησίας αναβλήθηκε για την Δευτέρα του Πάσχα. Αλλά εν τούτοις, ο Γραμματέας των Εσωτερικών δεν εξέδωσε κανένα πρόγραμμα για την τελετή. Διάφοροι διοικητικοί του Κράτους, αν και του ζήτησαν οδηγίες, δεν έλαβαν απάντηση. Μάταια προσπάθησαν να πάρουν απάντηση, γράφοντας σχετική επιστολή προς τον Γραμματέα, ο Διοικητής της Αττικής και ο Δήμαρχος των Αθηναίων. Επίσης δεν ειδοποιήθηκε κανείς στους Δήμους γύρω από την Αττική… Τα πάντα έδειχναν ότι η ημέρα αυτή δεν θα γιορταζόταν ποτέ»!!!

Προσέξτε λοιπόν τι έγινε από την αδιαφορία ενός κρατικού λειτουργού. Και παρακάτω η εφημερίδα περιγράφει γλαφυρά πως ακριβώς έγινε ο εορτασμός…

«Τέλος πάντων, η ημέρα φτάνει. Ο Βασιλέας και η Βασίλισσα εμφανίστηκαν με την συνηθισμένη τους πομπή στην εκκλησία της Αγίας Ειρήνης. Οι υπάλληλοι που παραβρέθηκαν ήταν λίγοι σε αριθμό… Κι αυτό διότι η εντολή για τον εορτασμό της Ανεξαρτησίας δόθηκε βραδυ και ο κλητήρας δεν πρόλαβε να ενημερώσει τους πάντες καθώς τον έπιασαν τα μεσάνυχτα! Η εκκλησιαστική τελετή ολοκληρώθηκε και η έκπληξη όλων ήταν μεγάλη. Οι ιερείς δεν μνημόνευσαν εκείνους που θυσίασαν τη ζωή τους για την πατρίδα και την ελευθερία!

Μια 25η Μαρτίου χωρίς φωταγωγημένα σπίτια

Η προσβολή αυτή, δεν αρκούσε… Η ημέρα περνάει σκυθρωπή, κατηφής, άσημη, σιωπηλή. Και διακόπτεται μετά τη δύση του ήλιου από κανονιοβολισμούς. Φτάνει το βράδυ και κορυφώθηκε η αγωνία των πολιτών. Που περιφερόμενοι στις οδούς της πόλης έβλεπαν μόνο τα σπίτια και τα καταστήματα των υπουργών να έχουν φως… Το σπίτι του Διοικητή της Αττικής, του Δημάρχου Αθήνας και άλλων τοπικών αρχόντων ήταν μέσα στο σκοτάδι… Η έκπληξη και η αγανάκτηση των πολιτών ήταν απερίγραπτη. Στην καρδιά τους τα αισθήματα της λύπης για τους πεσόντες και της χαράς για την ανεξαρτησία, υποχώρησαν σε άλλα αισθήματα που αναπήδησαν ζοφερά και λυπηρά στο μέτωπό τους.

Κάπως έτσι παρήλθε η ενδοξότερη ημέρα για την Ελλάδα. Εκείνη εις την οποία το Έθνος οφείλει την ανεξαρτησία του, ο δε Γραμματέας την θέση του και τον πολύδραχμο μισθό του…».

Κι ακολουθούν αυστηρά σχόλια κι ερωτήματα από τον συντάκτη της εφημερίδας, προς τον αρχηγό του κράτους, σχετικά με το… φιάσκο και την απαράδεκτη πρωτοβουλία του υπουργού (αυτόν εννοούν ως «γραμματέα των εσωτερικών». Τον Γεώργιο Γλαράκη). Διαβάστε τα…

Τα ερωτήματα για την 25η Μαρτίου του 1839

-Αφού θεσπίστηκε η 25η Μαρτίου ως ημέρα μνήμης για τους πεσόντες ήρωες, γιατί ο επιτετραμμένος δεν ενεργεί το διάταγμα;

-Αφού ο Βασιλιάς δια της παρουσίας του εξέφρασε την θέληση να εορτασθεί η ημέρα της Ανεξαρτησίας, γιατί ο γραμματέας δεν την εκτελεί;

-Γιατί ενώ οι υπόλοιποι υπουργοί φώτισαν τα σπίτια τους όπως και των γραμματέων τους, δεν έκανε το ίδιο ο υπουργός των εσωτερικών στην αρμοδιότητα του οποίου υπάγεται η επιμέλεια των εθνικών εορτών; Όπως δεν φώτισαν τα σπίτια τους και οι γραμματείς του;

Ακολουθεί πολύ αυστηρή κριτική επειδή τα καταστήματα δεν φωτίστηκαν. «Δεν λάμπει ούτε ένα προς ένδειξη ευγνωμοσύνης, αλλά καλύπτονται από σκότος, το οποίο φαίνεται να εμπαίζει και να εξυβρίζει την ιερά αυτών ανάμνηση».

Υπάρχει μια αντίφαση πάντως σε αυτή την… επίθεση της εφημερίδας «Αθηνά» στον Γεώργιο Γλαράκη. Διότι εκείνος, ως γραμματέας (υπουργός) εκκλησιαστικών και δημοσίας εκπαιδεύσεως καθιέρωσε το 1838 τον «ετήσιο εις το διηνεκές εορτασμό της 25ης Μαρτίου ως εθνικής επετείου της επανάστασης του 1821!!!

Παράξενα πράγματα!!! Αν και ο Γιώργος Γλαράκης, σύμφωνα με ιστορικούς, προσπαθούσε να ενισχύει την δημοφιλία του προσεταιριζόμενος τους πιστούς Ορθόδοξους Χριστιανούς… Γι’ αυτό λέγεται ότι προτίμησε να… αδικήσει την εθνική γιορτή προς όφελος της θρησκευτικής (ήταν Μεγάλο Σάββατο).

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΑΙΩΝ», 1839…

Μια συγκινητική περιγραφή για την 25η Μαρτίου

Το 1839 είχαν περάσει μόλις 18 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Από την έναρξη του αγώνα για την Ανεξαρτησία και την απελευθέρωση από τον Οθωμανικό ζυγό. Η εφημερίδα «Αιών» στο φύλλο της 25ης Μαρτίου του 1839, περιγράφει με συγκινητικό τρόπο την εθνική μας εορτή. Και βέβαια μην ξεχνάτε ότι τότε, βρίσκονταν ακόμα εν ζωή οι περισσότεροι ήρωες της απελευθέρωσης.

Διαβάστε λοιπόν, πως περιγράφουν αυτή τη σημαντική μέρα οι εφημερίδες της εποχής (1839). Και το άρθρο της εφημερίδας «Αιών» είναι αντιπροσωπευτικό. Είναι χαρακτηριστικό το πώς συνδέεται η θρησκευτική με την εθνική εορτή. Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου με την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης.

«Δέκατο ένατο έτος ήδη ευαγγελίζεται η ημέρας της 25ης Μαρτίου την εποχή της πολιτικής μας ανεξαρτησίας. Τότε που Άγγελος Κυρίου ευαγγελίσθη επί της ιδίας την πνευματική σωτηρία της ανθρωπότητας απάσης δια της ενσαρκώσεως του Υιού του Υψίστου.

«Αρχή ελληνικής δόξας, τέλος ασιατικής δεσποτείας»

Εις την ανατολή αυτής της ημέρας είδαμε να εκπληρώνονται οι ένθερμες ευχές τόσων αιώνων. Είδαμε την αρχή της Ελληνικής και το τέλος της Οθωμανικής δόξας. Είδαμε προ πάντων τον αγώνα της αρρήτου ευσπλαχνίας του Θεού, που πάντοτε φρόντιζε για την σωτηρία του πάσχοντος πλάσματός Του. Το λαμπρό φως αυτής, εξαφάνισε για πάντα το βαθύτατο σκότος της Ελληνικής δουλείας. Η ζωογόνος δύναμη έδωσε νέα ζωή εις τον αδύναμο Έλληνα και απομάκρυνε δια παντός από την Ελλάδα το στοιχείο της Ασιατικής δεσποτείας.

Έκπληκτη εις την μεταβολή αυτή η Χριστιανική Ευρώπη, έντρομος και μανιώδης η Οθωμανική τυρρανία. Καταστροφές και αιχμαλωσίες πολύχρονες, σώματα πυριφλεγή γύρω από την Ελλάδα και ιδού το όλο του ιστορικού δράματος της 25ης Μαρτίου. Υπό την σημαία αυτής, έπεσαν θύματα περισσότερα από 500 χιλιάδες Ελλήνων και Τούρκων επί 9 έτη. Το δε αίμα των τυρράνων, δεκτόν, υπό την σκιά της γλυκύτατης ελευθερίας, κατέβαψε πανταχού την ξηρά και την υγρή επιφάνεια της ανατολικής Ευρώπης.

Επιτέλους, ο πολιτισμός και η δικαιοσύνη στο πρόσωπο της γενναίας και ευεργετικής Ευρώπης βύθισαν την επιμονή και τις ελπίδες της Ασίας.

Κι ένας συγκινητικός επίλογος

Εσείς οι μακάριες ψυχές των ηρώων ομογενών μας, εσείς πιστοί στο εθνικό σύνθημα «Ελευθερία ή Θάνατος» ποτίσατε με το πολύτιμο αίμα σας το δένδρο της ελευθερίας. Υπό του οποίου την μεγαλοπρεπή σκιά αναπαυόμαστε ήδη».

Κάπως έτσι η εφημερίδα της εποχής περνούσε το νόημα της 25ης Μαρτίου στον κόσμο. Το 1839, η Ελλάδα δεν είχε τη σημερινή της έκταση. Περιλάμβανε την Πελοπόννησο και μέρος της Στερεάς… Τα χρόνια που ακούγονταν οι ήχοι από τα όπλα και τα σπαθιά δεν ήταν τόσο μακρινά… Οι Έλληνες ζούσαν στα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσής τους από τον Οθωμανικό ζυγό…

Εφημερίδα «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ», 25η Μαρτίου 1876…

Εναντίον άλλης εφημερίδας!

Περνάμε στην 25η Μαρτίου του 1876. Η εφημερίδα «Ακρόπολις» τα βάζει δημόσια με την εφημερίδα «Αιών». Την κατηγορεί για διασπορά ψευδών ειδήσεων! Αντικείμενο φυσικά ο εθνικός μας αγώνας και η δράση της Μονής Σπηλαίου. Προσέξτε.

«Διάφορες εφημερίδες της πρωτεύουσας αναγγέλουν την άφιξη του ηγουμένου της Μονής του Μ.Σπηλαίου, Πορφυρίου, προκειμένου να παραστεί ως αντιπρόσωπος αυτής στην τελετή της Εθνικής εορτής της 25ης Μαρτίου. Έγραψαν άρρητα ρήματα βεβαίως εν αγνοία της ιστορικής αλήθειας. Ο δε «Αιών» στο φύλλο της 20ης υπ. Αριθμόν 4.427 γράφει τα εξής:

Η διαφωνία για… ένα μοναστήρι!

«Ως γνωστόν η Ιερά αυτή Μονή έλαβε ενεργό μέρος κατά των ιερό αγώνα και δια θυσιών μεγάλων. Απέκρουσε με τους γενναίους της μαχητές καλόγηρους και λίγους στρατιώτες, ολόκληρη την στρατιά του Ιμπραήμ πασά της οποίας ηγείτο ο ίδιος.

Ότι η ιερά Μονή του Μ.Σπηλαίου έχει κατακτήσει απαράγραπτα δικαιώματα στην υπόληψη του Έθνους και ότι ως εκ της τοποθεσίας της, χρησίμευσε πολύ ως κιβωτός της ελευθερίας, δεν το αμφισβητεί κανείς. Αλλά το να ισχυρίζεται κάποιος ότι οι Μοναχοί του Μ.Σπηλαίου απέκρουσαν ολόκληρη τη στρατιά του Ιμπραήμ πασά, της οποίας μάλιστα ηγείτο ο ίδιος, είναι αναληθές, παιδαριώδες, γελοίο και μπορεί να λεχθεί μόνο μεταξύ κοινωνίας οικτράς. Και λυπούμαστε ειλικρινά διότι δια του ψεύδους πρόκειται να πανηγυριστεί φέτος η μεγάλη ημέρα και γιορτή. Αυτό που συνέλαβαν την ιδέα και μάλιστα υπό την προεδρεία της αυτού υψηλότητας του διαδόχου, ας αναλογιστούν την ευθύνη τους.

Ποιος λογικός άνθρωπος μπορεί να πιστέψει ότι οι μετρημένοι στα δάκτυλα καλόγεροι του Μ.Σπηλαίου τόλμησαν ή μπόρεσαν να αποκρούσουν την στρατιά του Ιμπραήμ Πασά; Ποια η ανάγκη να αποδοθεί στρατιωτική ικανότητα στους καλόγερους; Δεν αρκεί σε εκείνους η ανεξαρτησία της πατρίδας; Θα πρέπει να παρουσιαστούν οι καλόγεροι ως στρατηλάτες και αρχηγοί μαχών;».

Στην συνέχεια η εφημερίδα «Ακρόπολις» αναλύει την δράση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη σε βάρος του Ιμπραήμ Πασά παρουσιάζοντας μάλιστα και ντοκουμέντα με την υπογραφή του «Γέρου του Μοριά»

25η Μαρτίου: Ο πρώτος εορτασμός

Στις 15 Μαρτίου 1838 με βασιλικό διάταγμα, ο Όθωνας καθιέρωσε την 25η Μαρτίου ως εθνική εορτή των Ελλήνων. Αποδεχόμενος σχετική εισήγηση του Γιώργου Γλαράκη

«Θεωρήσαντες ότι η ημέρα της 25ης Μαρτίου είναι λαμπρά και καθ’ αυτήν εις πάντα Έλληνα δια την εν αυτή τελουμένην εορτήν του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, είναι προσέτι λαμπρά και χαρμόσυνος δια την κατ’ αυτήν την ημέραν έναρξιν του περί της ανεξαρτησίας αγώνος του ελληνικού Έθνους, καθιερούμεν την ημέραν ταύτην εις το διηνεκές ως ημέραν εθνικής εορτής.»

Από την πρώτη τελετή απουσίασαν οι πρέσβεις της Ρωσίας και της Αυστρίας. Οι Έλληνες ήθελαν να μεγαλώσουν κι άλλο τα σύνορά τους, αλλά οι Μεγάλες Δυνάμεις αντιδρούσαν. Γι’ αυτό και στον εορτασμό του 1840 έγιναν μεγάλες διαδηλώσεις με σφοδρά επεισόδια. Οι Έλληνες οπλαρχηγοί διαφωνούσαν με τον ξενόφερτο βασιλιά Όθωνα που απαξίωνε την προσφορά τους.

Το 1840 οι φοιτητές της εποχής τέλεσαν χωριστό μνημόσυνο για τους πεσόντες στο ναό της Καπνικαρέας στις 25 Μαρτίου. Ένα χρόνο αργότερα, το 1841,  κατά την επέτειο, οι Βαυαροί αρνήθηκαν να προβούν στους τιμητικούς κανονιοβολισμούς και σημειώθηκαν επεισόδια.

Οι λαμπρές εκδηλώσεις

Στον πρώτο εορτασμό πάντως (25η Μαρτίου 1838) είχαν γίνει όμορφα πράγματα.

Στις 8 το πρωί, στρατιωτικά τμήματα παρατάχθηκαν στους δρόμους μεταξύ των Ανακτόρων (σημερινό Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, επί της πλατείας Κλαυθμώνος) και της εκκλησίας της Αγίας Ειρήνης (επί της οδού Αιόλου), όπου θα τελούνταν η επίσημη δοξολογία. Μία ώρα αργότερα, ο Όθωνας και η Αμαλία, ντυμένοι με παραδοσιακές ενδυμασίες, έφθασαν με άμαξα στον καθεδρικό ναό της Αθήνας, επευφημούμενοι από το πλήθος, που είχε συρρεύσει από κάθε γωνιά της Αττικής. Στη δοξολογία παρέστησαν οι αρχές της πόλης, εκπρόσωποι των συντεχνιών και μέλη του διπλωματικού σώματος. Το τέλος της δοξολογίας σήμαναν 21 κανονιοβολισμοί και οι βασιλείς υπό τις συνεχείς επευφημίες του πλήθους πήραν το δρόμο της επιστροφής για το παλάτι.

Το ραντεβού του κόσμου δόθηκε στην Πλατεία του Παλατιού, όπου ο Δήμος Αθηναίων είχε στήσει ένα τρόπαιο και γύρω του στήθηκε ένα τρικούβερτο γλέντι μέχρι πρωίας, όπως έγραψαν οι εφημερίδες της εποχής