Αθήνα 1854: Η επιδημία χολέρας και τα μέτρα που είχαν ληφθεί

Πριν από 166 χρόνια, στην Αθήνα και τον Πειραιά είχαν ζήσει και πάλι καθεστώς καραντίνας και απαγόρευσης κυκλοφορίας. Ο λόγος; Η χολέρα… Που είχε «χτυπήσει» τους κατοίκους του μεγάλου λιμανιού αλλά κυρίως της «φρέσκιας» πρωτεύουσας… Που έμοιαζε ακόμα με μεγάλο χωριό, με τρομερές ελλείψεις και ανορθογραφίες (για να το πούμε κομψά) σε κανόνες και συνθήκες υγιεινής.

Τι είχε συμβεί; Η Ελλάδα ήταν από την κατοχή των αγγλικών και γαλλικών στρατευμάτων εξαιτίας της στάσης του τότε βασιλιά Όθωνα, στον πόλεμο της Κριμαίας. Αλλά και της επιθυμίας του να οργανώσει εκστρατεία και να απελευθερώσει την Θεσσαλία.

Η επιδημία της χολέρας άρχισε από τον Πειραιά κι εξαπλώθηκε στην Αθήνα. Σε ρεπορτάζ που βρήκαμε σε εφημερίδες της εποχής, τα στοιχεία είναι ανατριχιαστικά. Τα καταστήματα έκλεισαν. Υπήρξε απαγόρευση κυκλοφορίας. Από τον στρατό κατοχής διορίστηκαν… εργολάβοι προκειμένου να αναλαμβάνουν τις ομαδικές ταφές.

Το 1854 και το 1855, στην Αθήνα θρήνησαν χιλιάδες θύματα. Πολλοί Αθηναίοι προσπάθησαν να διαφύγουν σε άλλες περιοχές όπως η Αίγινα και η Σύρος, αλλά «άπλωσαν» τον ιό. Στα εγκαταλελειμμένα σπίτια ορμούσαν συμμορίες για πλιάτσικο. Η εκκλησία έκανε λιτανείες για να προσευχηθούν ώστε να σταματήσει το θανατικό…

Τον Μάιο του 1855 ο λήσταρχος Νταβέλης γίνεται λαϊκός ήρωας καθώς απήγαγε με τη συμμορία του Γάλλους αξιωματικούς κι απαίτησε λύτρα από τον στρατό κατοχής. Κάπως έτσι χτίζεται στο λαό η εικόνα του «Έλληνα Ρομπέν των Δασών» ο οποίος κατάφερε ισχυρό πλήγμα στον στρατό κατοχής.

Άλλωστε λέγεται ότι από τα καράβια των Αγγλογάλλων που έκαναν τον αποκλεισμό στην Αθήνα και τους ποντικούς που ξεχύθηκαν από τα αμπάρια, άρχισε η φονική επιδημία…

Βρήκαμε ένα ρεπορτάζ της εφημερίδας «Αθήνα», στις 29 Δεκεμβρίου του 1854… Και μπορείτε να δείτε τα μέτρα που είχαν ληφθεί.

Τι ανέφερε λοιπόν το βασιλικό διάταγμα της εποχής;

«1.Οι άνθρωποι που εισέρχονται από τόπο ο οποίος υπάγεται εις κάθαρση λόγω της χολέρας, περιορίζονται αμέσως εκτός του χωριού, της κωμόπολης ή της πόλης στην οποία εισήλθαν. Εντός οικήματος μεμονωμένου και όσο το δυνατόν απομακρυσμένου από οποιοδήποτε άλλο οίκημα. Προσκαλείται αμέσως από την διοικητική Αρχή, ο πλησιέστερος δημόσιος ιατρός ή κατά περίσταση ο πλησιέστερος αναγνωρισμένος γιατρός. Διακόπτεται προσωρινά η συγκοινωνία σε κάθε μέρος που οι συγκεκριμένοι άνθρωποι βρέθηκαν.

2.Αν οι «υπό κάθαρση» άνθρωποι είχα καταλύσει προηγουμένως στο ίδιο μέρος με άλλους ανθρώπους, τότε κι εκείνοι περιορίζονται με τον ίδιο τρόπο.

3.Ο γιατρός που προσκαλείται για το παραπάνω καθήκον, οφείλει να υπακούσει χωρίς αναβολή. Και μάλιστα θα αναφέρουν επακριβώς στην διοικητική Αρχή το αποτέλεσμα της εξέτασης. Αν δηλαδή ο εξεταζόμενος έχει χτυπηθεί ή όχι από την χολέρα.

4.Αν οι εξεταζόμενοι βρεθούν υγιείς και ο αριθμός τους είναι πάνω από τρεις, τότε αμέσως παύει η διακοπή της κυκλοφορίας στα μέρη που είχαν βρεθεί. Αν έστω κι ένας εξ αυτών βρεθεί με σύμπτωμα υπόνοιας χολέρας τότε τα μέρη που είχε κοινωνική συναναστροφή μπαίνουν στην κατηγορία των υπόπτων. Αν ανιχνευθεί καθαρά με χολέρα, τότε αμέσως τα μέρη μπαίνουν στην κατηγορία των «επιχολέρων».

5.Οι υπό κάθαρση άνθρωποι, εφόσον βρίσκονται κοντά σε λοιμοκαθαρτήριο, παραπέμπονται εκεί. Αν δεν υπάρχει αυτή η προοπτική τότε μένουν εις το οίκημά τους , αν τούτο απέχει τουλάχιστον 200 μέτρα από την τελευταία οικία του μέρους που μένουν. Αν δεν καλύπτεται έτσι, τότε ο Δήμος ή η Κοινότητα είναι υποχρεωμένοι να του στήσουν παράπηγμα»…

Υπάρχουν κι άλλα στοιχεία που αφορούν διατάξεις της εποχής.

Και βέβαια όπως μπορείτε να δείτε, ο Έπαρχος, στην περιοχή του οποίου υπήρξε θέμα με την χολέρα, μπορούσε να ζητήσει ακόμα και την ενίσχυση του στρατού. Για να εμποδίσει την συγκοινωνία…

*ΠΗΓΗ: Εφημερίδα "Αθηνά" (έτος 1854)

Ακολουθήστε μας στο Facebook