Η ληστρική σύμβαση της Πάουερ, η οργή των Αθηναίων

Ο κακός χαμός έγινε τον Ιούλιο του 1930 στους δρόμους της πρωτεύουσας. Οι Αθηναίοι, εξαγριωμένοι από τον εμπαιγμό της Αγγλικής εταιρείας Πάουερ που όποτε ήθελε και χωρίς να την ελέγχει κανείς ανέβαζε την τιμή του εισιτηρίου στα τραμ και τα λεωφορεία, με βάση την ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΗ σύμβαση που είχε υπογράψει το 1925 με την Κυβέρνηση Πάγκαλου (του παππού του "μαζί τα φάγαμε"), βγήκαν στους δρόμους και προκάλεσαν έντονα επεισόδια

Είχε έρθει η ώρα για την... επανάσταση του κόσμου. Και όπως διαβάζουμε στην εφημερίδα Ακρόπολη, την 1η Ιουλίου του 1930, οι Αθηναίοι αγανάκτησαν όταν διαπίστωσαν ότι και πάλι είχε ανέβει η τιμή του εισιτηρίου επειδή... έτσι γούσταρε η Πάουερ. Η οποία συνέχιζε το έργο της: Εισέπραττε, ανέβαζε την τιμή ανεξέλεγκτα αλλά δεν εξυπηρετούσε ούτε στο ελάχιστο τον κόσμο. 

Δεν σεβόταν το επιβατικό κοινό προκαλώντας... σαρδελοποίηση αλλά ούτε τους πεζούς καθώς τα τραμ έτρεχαν στις ράγες τους χωρίς να ενδιαφέρεται ο οδηγός αν θα χτυπήσει κανέναν άνθρωπο

Κατέβηκαν από το τραμ ομαδικά

Οι επιβάτες κατέβηκαν ομαδικώς από το τραμ ως ένδειξη διαμαρτυρίας όπως αναφέρεται στο ρεπορτάζ και παρουσιάζεται στην φωτογραφία.

Είχε έρθει η ώρα της κρίσεως. Ο κόσμος δεν άντεχε την κοροϊδία κι αντέδρασε. Η ληστρική σε βάρος του ελληνικού Κράτους σύμβαση και η... αρπακτική διάθεση της Πάουερ έκαναν τον κόσμο να αγριέψει. Και να ξεσηκωθεί.

Με την Πάουερ τα... είχαν και δύο χρόνια νωρίτερα. Όταν στα έργα που έκανε δεν τηρούσε τους κανόνες ασφάλειας και υγιεινής με αποτέλεσμα να προκαλέσει εξάπλωση του θανατηφόρου Δάγκειου Πυρετού.

Ούτε που... σταματούσαν στις στάσεις!

Για να καταλάβετε το μέγεθος του... εξευτελισμού των επιβατών, πέρα από το πανάκριβο εισιτήριο υπήρχε και συνωστισμός, τόσο μεγάλος ώστε τα επεισόδια ήταν συχνά. Και μάλιστα υπήρχε και εντολή από την εταιρεία προς τους οδηγούς να μην σταματούν τα τραμ στις στάσεις αλλά να γίνεται τόσο η αποβίβαση όσο και η επιβίβαση εν κινήσει! Καταλαβαίνετε απ' όλα τα παραπάνω ότι μιλάμε για... ζούγκλα.

Τα περιγράφει και το δημοσίευμα, αναλυτικά.

Μάλιστα όπως αναφέρεται στη συνέχεια ενώ ο ανώτατος αριθμός επιβατών που επιτρεπόταν στο τραμ ήταν οι 34, σε καμία περίπτωση δεν ίσχυε αυτό. Παρότι και οι αστυνομικοί είχαν την αρμοδιότητα να παρέμβουν, δεν το έκαναν ποτέ... Προτιμούσαν να έχουν πάνω από 50 άτομα σε κάθε τραμ προκειμένου να έχουν και μεγαλύτερο κέρδος. Και ουδόλως ενδιαφέρονταν για την ασφάλεια.

Μάλιστα δεν υπήρχε δικαίωμα για τον οδηγό να... ξεκουράζεται όταν έφτανε στο τέρμα! Έπρεπε να αποβιβάσει και να επιβιβάσει αμέσως και να φύγει. Μιλάμε για τρομερά πράγματα.

Μετά από σχετικό διαγωνισμό, νικήτρια εταιρεία ήταν η Power and Traction Finance Company Ltd., στις 17 Οκτωβρίου 1925 η Πάουερ υπογράφει με τη δικτατορική κυβέρνηση του Θεόδωρου Πάγκαλου την «Σύμβαση περί Προμήθειας Ηλεκτρισμού και περί Μεταφορών».

Επίσης οι διαδρομές δεν ήταν συγκεκριμένες αλλά κάτι το σχετικό! Οι σταθμοί άλλαζαν συνεχώς και κανείς δεν γνώριζε που ακριβώς θα έπρεπε να περιμένει, στη συνοικία του. Το απόλυτο χάος αλλά το εισιτήριο αυξανόταν αυθαίρετα.

Χαμός και σκληρά επεισόδια

Μετά από όλα αυτά οι Αθηναίοι... τρελάθηκαν. Και αποφάσισαν να επαναστατήσουν όπως βλέπετε και στο δημοσίευμα.

Πολλοί από τους επιβάτες όταν ενημερώνονταν ότι η τιμή του εισιτηρίου πάλι είχε αυξηθεί αρνιόνταν να πληρώσουν. Φώναζαν "κάτω οι κλέφτες της Πάουερ". Οι εισπράκτορες από τον φόβο τους δεν επέμεναν και υποχωρούσαν... Κινδύνευαν με ξυλοδαρμό.

Κάποια στιγμή η Πάουερ, όταν διαπίστωσε ότι δεν πλήρωναν αντίτιμο οι επιβάτες, έβγαλε στα τραμ τα ανώτερα στελέχη της ώστε να εφαρμόζουν τις αποφάσεις τους. Όμως ο κόσμος ξεσπούσε επάνω τους με άσχημο τρόπο και  σε Καλλιθέα, Αμπελόκηπους, Πατήσια και Κολοκυνθού (όπως διαβάζουμε) έγιναν "ζωηραί σκηναί".

Η εταιρεία ζήτησε την βοήθεια της αστυνομίας που πλέον δήλωνε παρουσία στους τερματικούς σταθμούς.

Βάλε μπρος γιατί θα σπάσουμε το τραμ

Το σοβαρότερο επεισόδιο έγινε στα Χαυτεία (η περιοχή γύρω από την διασταύρωση της Αιόλου με την Σταδίου). Οι επιβάτες αρνήθηκαν να πληρώσουν το εισιτήριο, οι οδηγοί ακούγοντας τους ανώτερους υπάλληλους της εταιρείας σταμάτησαν τα οχήματα και ακολούθησε χαμός.

Βάλτα εμπρός γιατί θα τα σπάσουμε...

Τσακίστε τα!

Μαζεύτηκε πολύς κόσμος και οι άνθρωποι της Πάουερ φοβήθηκαν και άρχισαν να τρέχουν.

Διαβάσατε και καταλάβατε...

Έφτασαν πολίτες που ζητούσαν να κινήσουν οι ίδιοι τα οχήματα. Τελικά εμφανίστηκε η αστυνομία και απώθησε τους εξαγριωμένους Αθηναίους.

Πάμε όμως να κάνουμε μια ιστορική αναδρομή και θα καταλάβετε την ληστρική σύμβαση που χωρίς ντροπή τόλμησε να υπογράψει η Δικτατορική Κυβέρνηση Πάγκαλου με τους Άγγλους της Πάουερ

Όροι για να... κοκκινίζεις από ντροπή και οργή

Η Πάουερ ανέλαβε την εγκατάσταση μονάδων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στην Αθήνα αλλά και τη δημιουργία δικτύου αστικών συγκοινωνιών, βασισμένου σε ηλεκτροκίνητα τραμ και λεωφορεία.

Η Ελληνική Ηλεκτρική Εταιρεία μεταβίβασε τα δικαιώματά της για ηλεκτροδότηση της Αθήνας στη νέα εταιρεία και η ίδια συνέχισε να δραστηριοποιείται σε άλλες πόλεις της χώρας

Με το 4ο άρθρο της συμφωνίας το ελληνικό Δημόσιο παραχωρούσε στην ΠΑΟΥΕΡ την εκμετάλλευση της Εταιρείας Τροχιοδρόμων Αθηνών - Πειραιώς (το σημερινό ηλεκτρικό σιδηρόδρομο).

Της έδωσε, χωρίς κανένα αντάλλαγμα, το μονοπώλιο κίνησης λεωφορείων της σε δρόμους της Αθήνας, για την κατασκευή των οποίων το κράτος είχε δαπανήσει μεγάλα χρηματικά ποσά. Επιπρόσθετα το δημόσιο ταμείο ήταν υποχρεωμένο να συντηρεί το οδικό δίκτυο της πρωτεύουσας καθ’ όλη τη διάρκεια της σύμβασης.

 Ειδικότερα: μέχρι τον Οκτώβριο του 1928 οι ιδιώτες αυτοκινητιστές δεν είχαν το δικαίωμα να θέσουν σε κυκλοφορία νέα αυτοκίνητα ή να αντικαταστήσουν τα υπάρχοντα. Μετά την προαναφερθείσα χρονολογία η κυκλοφορία συγκοινωνιακών αυτοκινήτων ιδιωτών θα επιτρεπόταν σε οδούς, στις οποίες δεν υπήρχαν τροχιογραμμές. 

Στους υπόλοιπους δρόμους οι συγκοινωνίες θα γίνονταν σχεδόν αποκλειστικά με αυτοκίνητα της εταιρείας.

Στην Αθήνα διοργανώθηκαν συλλαλητήρια εναντίον της Πάουερ. Που συνέχισε τις αλητείες όπως βλέπετε στην εφημερίδα

Δεν πλήρωναν φόρους για τίποτα!!!

Ακόμα είχε παραχωρηθεί στη βρετανική εταιρεία ατέλεια βενζίνης, ελαστικών, κάθε μηχανήματος και κάθε υλικού. Αντίθετα οι μικροεπιχειρήσεις αυτοκινητιστών, οι οποίες είχαν επιβιώσει από τον αθέμιτο ανταγωνισμό, πλήρωναν βαρύτατους φόρους.

Προνομιακή ήταν επίσης και η διάρκεια της σύμβασης. Η ΠΑΟΥΕΡ θα εκμεταλλευόταν την τροχιοδρομική συγκοινωνία και τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο Αθηνών – Πειραιώς για εξήντα χρόνια (ως το 1985 - άρθρο 7). Δινόταν όμως το δικαίωμα στο ελληνικό Δημόσιο να λύσει τη σύμβαση το 1965, καταβάλλοντας σημαντικό χρηματικό ποσό στην εταιρεία (άρθρο 9).

Σκανδαλώδης ήταν, τέλος, ο όρος ο οποίος επέτρεπε στους Άγγλους κεφαλαιούχους να καθορίζουν αυτοί αποκλειστικά την τιμή του εισιτηρίου που θα πλήρωναν όσοι χρησιμοποιούσαν για τις μετακινήσεις τους το τραμ, τα λεωφορεία και τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο.

Η κερδοσκοπική τους διάθεση τούς οδηγούσε σε συνεχείς ανατιμήσεις των κομίστρων, γεγονός που έπληττε τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα της πρωτεύουσας και έγινε αιτία για κοινωνικές εξεγέρσεις.

Ο Καραμανλής έβγαλε μόνος του τις... σιδηροτροχιές!

Η 12η Ιουνίου του 1955 είναι η ημέρα που επρόκειτο να φύγει το ιστορικό τραμ από τους δρόμους της Αθήνας (μέχρι το 2004, τουλάχιστον). Η κατάργηση του τραμ είχε αποφασιστεί δύο χρόνια νωρίτερα, τον Νοέμβριο του 1953.

Υπουργός Δημοσίων έργων ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και λίγες ημέρες αργότερα, στις 16 Νοεμβρίου του 1953 παρευρέθηκε στα έργα απομάκρυνσης των γραμμών του τραμ. Στόχος ήταν να αντικατασταθεί από τα πιο σύγχρονα -τότε- τρόλεϊ.

Τότε το τραμ «ανήκε» στη βρετανική εταιρεία Πάουερ. Επί δεκαετίες, όλα τα κέρδη κατέληγαν στα βρετανικά ταμεία εξαιτίας της συμφωνίας που είχε υπογραφεί με τον Πάγκαλο το 1925.

Δήλωση του Πρωθυπουργού, Ελευθέριου Βενιζέλου με σαφείς αιχμές προς τον Διευθυντή της Πάουερ, κ.Σχινά

Η σύγκρουση του Κωνσταντίνου Καραμανλή με την εταιρεία ήρθε μόλις ανέλαβε υπουργός και η εταιρεία επιχείρησε να καθυστερήσει τα έργα με κάθε πιθανό τρόπο.

Έτσι. όταν πλέον ξεκίνησε η διαδικασία της απομάκρυνσης των γραμμών, ανώτατα στελέχη της εταιρείας βρέθηκαν στα έργα απειλώντας πως θα καλέσουν την αστυνομία.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε γράψει σχετικά: «Επειδή η εταιρεία ηρνείτο να συμμορφωθεί, τα μεσάνυχτα, όταν απεσύρθησαν και τα τελευταία τραμ, μετέβην και ο ίδιος επικεφαλής συνεργείου και αχρήστευσα τας σιδηροτροχιάς δι’ αφαιρέσεως τμήματος αυτών. Εννοείται ότι η εταιρεία διεμαρτυρήθη εντονώτατα, αλλ’ η κοινή γνώμη εχειροκρότησεν και διότι αντιπαθούσε ζωηρώς την εταιρείαν»