Τα δέκα χρόνια αυτονομίας της Κρήτης και οι μουσουλμάνοι του νησιού
Στις 11 Μαϊου του 1908 η εφημερίδα των Χανίων ΚΗΡΥΚΑΣ ασχολείται με την συμπλήρωση 10 ετών από την αυτονομία της Κρήτης. Και σε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο, θίγει το ζήτημα των μουσουλμάνων Κρητικών που έχουν παραμείνει στο νησί.
Πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση του πολύ ενδιαφέροντος ρεπορτάζ, θα πρέπει να σας αναφέρουμε ότι την εφημερίδα Κήρυκας την είχε αναλάβει πλέον ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Ανιψιός του Ελευθερίου Βενιζέλου, πατέρας του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και φυσικά παππούς και συνονόματος του σημερινού πρωθυπουργού της Ελλάδας.
Η εφημερίδα, εκείνη την χρονιά επανεκδόθηκε ως εβδομαδιαία. Όταν άρχισε την κυκλοφορία της, το 1901, ήταν υπό την ιδιοκτησία του Ελευθερίου Βενιζέλου ο οποίος αρθρογραφούσε. Κάποια στιγμή (1905) ανέστειλε την κυκλοφορία της και επανήλθε τον Μάρτιο του 1908..
Τι αναφέρει λοιπόν η εφημερίδα με αφορμή την συμπλήρωση 10 ετών από την αυτονομία της Κρήτης και αγγίζοντας ένα ευαίσθητο θέμα, αυτό των Τουρκοκρητικών;
Είναι Παρασκευή. Από τα τουρκικά τεμένη των Χανίων ανεμίζουν οι ερυθρές σημαίες με την ημισέλινο. Στα μικρά καφενεία, οι μωαμεθανοί των Χανίων συνδιαλέγονται στην ελληνική γλώσσα. Είναι η μόνη που μιλούν με ευχέρεια.
Όταν πριν από 10 χρόνια έγινε αυτόνομη η Κρήτη, υπήρχαν στο νησί περισσότεροι από 70 χιλιάδες μωαμεθανοί. Σήμερα ο αριθμός τους έχει περιοριστεί σε 37 χιλιάδες. Περισσότεροι από 33 χιλιάδες μετανάστευσαν κυρίως στην Μικρά Ασία. Οι Χριστιανοί είναι 267 χιλιάδες....
Στην Σόκια, σε απόσταση ταξιδιού μιας ημέρας από την Σμύρνη, συναντά κανείς τους μωαμεθανούς Κρητικούς. Ο μωαμεθανός Κρητικός εκεί, βρίσκεται σε δυσχερή θέση. Στην ωραία νήσο του η φύση εργάζεται αντ' αυτού και εκείνος κλαδεύει τα ελαιόδεντρα και τα αμπέλια του. Εκεί στην ανατολή δύσκολα καταφέρνει να εκπορίζεται. Εν τούτοις εξακολουθεί η ροπή για μετανάστευση από την Κρήτη προς ζημιά του νησιού καθώς στερείται τα χρήματα που εκείνοι παίρνουν πουλώντας τα κτήματά τους.
Είναι θλιβερό ότι τα τέκνα αυτής της φυλής, των οποίων οι γονείς κατά τύχη ανήκουν σε άλλα θρησκεύματα, πολεμούνται αμοιβαίως. Θεωρητικώς Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι είναι ίσοι απέναντι του νόμου αλλά στο αίσθημα της λαϊκής μάζας οι μωαμεθανοί είναι κατώτεροι. Όπως ακριβώς συνέβαινε με τους Χριστιανούς όταν το νησί ήταν υπό τουρκική κατοχή.
Το μίσος δεν εξαλείφθηκε ούτε το 1905, όταν οι ταραχές δεν απευθύνονταν προς τους μωαμεθανούς αλλά κατά του Πρίγκηπα Γεωργίου αλλά παρόλ΄αυτά γίνονταν συμφώνως προς την παλαιά συνήθεια, δολοφονίες Μουσουλμάνων.
Οι ναύαρχοι των ξένων ναυτικών μοιρών πήραν υπό την προστασία τους τους Μουσουλμάνους, το 1898. Το 1905 σε έκθεσή του ο Γάλλος πρόξενος κρίνει πολύ αυστηρή την στάση της Κρητικής Κυβέρνησης απέναντι στους Μουσουλμάνους. Και οι λοιποί αντιπρόσωποι των Δυνάμεων έκριναν ανεπαρκή την προστασία των Τουρκοκρητικών.
Από της αναχωρήσεως του Πρίγκηπα Γεωργίου οι Μουσουλμάνοι ομολογούν ότι επήλθε βελτίωση της κατάστασης. Όμως οι Μουσουλμάνοι που κατοικούσαν στο εσωτερικό της Κρήτης μαζί με τους Χριστιανούς είχαν αρχίσει ήδη να εγκαταλείπουν το νησί.
Οι Τουρκοκρητικοί όμως δεν υπήρξαν ποτέ θετικοί απέναντι στην Κρητική Πολιτεία.
Η νομοθεσία δεν υπήρξε ποτέ αυστηροί προς τους Μουσουλμάνους, το αντίθετο. Ο εκλογικός νόμος είχε φτιαχτεί με τέτοιο τρόπο ώστε να έχουν τουλάχιστον 7 βουλευτές. Έχουν 12.
Κατά την παροχή αποζημιώσεων στους Μουσουλμάνους που υπέστησαν καταστροφές κατά τις επαναστάσεις του 1896 και του 1897 ελήφθη πρόνοια υπέρ 6286 μωαμεθανών δια 922.185 δραχμών και 10.387 Χριστιανών δια 999.526 δραχμών.
Πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση του πολύ ενδιαφέροντος ρεπορτάζ, θα πρέπει να σας αναφέρουμε ότι την εφημερίδα Κήρυκας την είχε αναλάβει πλέον ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Ανιψιός του Ελευθερίου Βενιζέλου, πατέρας του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και φυσικά παππούς και συνονόματος του σημερινού πρωθυπουργού της Ελλάδας.
Η εφημερίδα, εκείνη την χρονιά επανεκδόθηκε ως εβδομαδιαία. Όταν άρχισε την κυκλοφορία της, το 1901, ήταν υπό την ιδιοκτησία του Ελευθερίου Βενιζέλου ο οποίος αρθρογραφούσε. Κάποια στιγμή (1905) ανέστειλε την κυκλοφορία της και επανήλθε τον Μάρτιο του 1908..
Τι αναφέρει λοιπόν η εφημερίδα με αφορμή την συμπλήρωση 10 ετών από την αυτονομία της Κρήτης και αγγίζοντας ένα ευαίσθητο θέμα, αυτό των Τουρκοκρητικών;
Είναι Παρασκευή. Από τα τουρκικά τεμένη των Χανίων ανεμίζουν οι ερυθρές σημαίες με την ημισέλινο. Στα μικρά καφενεία, οι μωαμεθανοί των Χανίων συνδιαλέγονται στην ελληνική γλώσσα. Είναι η μόνη που μιλούν με ευχέρεια.
Όταν πριν από 10 χρόνια έγινε αυτόνομη η Κρήτη, υπήρχαν στο νησί περισσότεροι από 70 χιλιάδες μωαμεθανοί. Σήμερα ο αριθμός τους έχει περιοριστεί σε 37 χιλιάδες. Περισσότεροι από 33 χιλιάδες μετανάστευσαν κυρίως στην Μικρά Ασία. Οι Χριστιανοί είναι 267 χιλιάδες....
Στην Σόκια, σε απόσταση ταξιδιού μιας ημέρας από την Σμύρνη, συναντά κανείς τους μωαμεθανούς Κρητικούς. Ο μωαμεθανός Κρητικός εκεί, βρίσκεται σε δυσχερή θέση. Στην ωραία νήσο του η φύση εργάζεται αντ' αυτού και εκείνος κλαδεύει τα ελαιόδεντρα και τα αμπέλια του. Εκεί στην ανατολή δύσκολα καταφέρνει να εκπορίζεται. Εν τούτοις εξακολουθεί η ροπή για μετανάστευση από την Κρήτη προς ζημιά του νησιού καθώς στερείται τα χρήματα που εκείνοι παίρνουν πουλώντας τα κτήματά τους.
Είναι θλιβερό ότι τα τέκνα αυτής της φυλής, των οποίων οι γονείς κατά τύχη ανήκουν σε άλλα θρησκεύματα, πολεμούνται αμοιβαίως. Θεωρητικώς Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι είναι ίσοι απέναντι του νόμου αλλά στο αίσθημα της λαϊκής μάζας οι μωαμεθανοί είναι κατώτεροι. Όπως ακριβώς συνέβαινε με τους Χριστιανούς όταν το νησί ήταν υπό τουρκική κατοχή.
Το μίσος δεν εξαλείφθηκε ούτε το 1905, όταν οι ταραχές δεν απευθύνονταν προς τους μωαμεθανούς αλλά κατά του Πρίγκηπα Γεωργίου αλλά παρόλ΄αυτά γίνονταν συμφώνως προς την παλαιά συνήθεια, δολοφονίες Μουσουλμάνων.
Οι ναύαρχοι των ξένων ναυτικών μοιρών πήραν υπό την προστασία τους τους Μουσουλμάνους, το 1898. Το 1905 σε έκθεσή του ο Γάλλος πρόξενος κρίνει πολύ αυστηρή την στάση της Κρητικής Κυβέρνησης απέναντι στους Μουσουλμάνους. Και οι λοιποί αντιπρόσωποι των Δυνάμεων έκριναν ανεπαρκή την προστασία των Τουρκοκρητικών.
Από της αναχωρήσεως του Πρίγκηπα Γεωργίου οι Μουσουλμάνοι ομολογούν ότι επήλθε βελτίωση της κατάστασης. Όμως οι Μουσουλμάνοι που κατοικούσαν στο εσωτερικό της Κρήτης μαζί με τους Χριστιανούς είχαν αρχίσει ήδη να εγκαταλείπουν το νησί.
Οι Τουρκοκρητικοί όμως δεν υπήρξαν ποτέ θετικοί απέναντι στην Κρητική Πολιτεία.
Η νομοθεσία δεν υπήρξε ποτέ αυστηροί προς τους Μουσουλμάνους, το αντίθετο. Ο εκλογικός νόμος είχε φτιαχτεί με τέτοιο τρόπο ώστε να έχουν τουλάχιστον 7 βουλευτές. Έχουν 12.
Κατά την παροχή αποζημιώσεων στους Μουσουλμάνους που υπέστησαν καταστροφές κατά τις επαναστάσεις του 1896 και του 1897 ελήφθη πρόνοια υπέρ 6286 μωαμεθανών δια 922.185 δραχμών και 10.387 Χριστιανών δια 999.526 δραχμών.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου